سلام

مدت زیادیه که اینورا نیومدم. بارها شد که اومدم چیزی بنویسم و جلوی خودم روگرفتم. نخواستم بیام از وضع موجود و ناراحتی ها و قیمت دلار ناله کنم. به نظرم غر زدن یا گلایه کردن دردی از ما دوا نمی کنه. فکر کردم بد کردن حال همدیگه فقط ناامیدتر و منفعل ترمون می کنه. راه حل به نظرم اینه که آینده رو از خودمون نگیریم و امید داشته باشیم. هم ما هم ملت های دیگه خیلی وقت ها تو سختی و جنگ و ناراحتی و اتفاقات بد بودن ولی دنیا هیچوقت تموم نشده. گاهی مردم کشورها تونستن مشکلات رو حل کنن و گاهی هم نه. کشورها شکست خوردن یا پیروز شدن، تجزیه شدن و از بین رفتن یا با هم متحد شدن. پس زندگی بعد از بدترین روزها و هولناک ترین اتفاقات ادامه داشته. بعد از حمله مغول یا 28 مرداد 32 باز مردم زندگی کردن. پس باید امید داشت و هر کس هر جا که هست ادامه بده و سعی کنه آدم بهتری باشه و فردا رو در حد خودش بهتر از امروز بسازه. ژاپن بعد از بمب اتم یا اروپا بعد از جنگ جهانی بهتر از قبل شدن و سعی کردن راه های صلح و قانون و پیشرفت رو پیدا کنن. ما هم اگر می خوایم پیش بریم باید تجربه های دیگران رو بخونیم ولی راه حل های خودمون رو پیدا کنیم. حقیقتا فکر می کنم یکی از بهترین کارهایی که این روزها باید انجام بدیم تاریخ خوندنه، تاریخ ایران و جهان. تاریخ پیشرفت یا از بین رفتن کشورها، تجزیه شدن یوگسلاوی یا اتفاقات جنگ های جهانی. فکر می کنم مهمه که مغزهای قوی داشته باشیم تا بتونیم خودمون، خانواده هامون، دوستامون و کشورمون رو نجات بدیم و تغذیه مغز کتاب خوبه.

چندتا کتاب هم معرفی می کنم:
استبداد (بیست درس قرن بیستم) از تیموتی اسنایدر
کتاب جمع و جور و کوچیکیه ولی بسیار مهمه

گیرنده شناخته نشد
یک داستان کوچیک و جمع و جور از نشر ماهی که برای دونستن اینکه چی میشه که شستشوی مغزی داده میشیم و بینمون تفرقه می افته و بعد جنگ ها راه می افتن دید خوبی بهمون می ده

بالکان اکسپرس
یک کتاب خوشخوان و نسبتا کم حجم درباره تجزیه یوگسلاوی. مهمه از این نظر که تفرقه اندازی های قومی همیشه در کشور ما بوده و بهتره بیشتر درباره اش بدونیم. گرچه ما و یوگسلاوی قابل مقایسه نیستیم ولی در مثل مناقشه نیست.

اما کسانی که کتاب های قطور می خونن
صلحی که همه صلح ها را بر باد داد و دکترین شوک به نظرم کتاب های خیلی خوبی هستن. 
البته که این روزها خدا رو شکر کتاب های خیلی خوبی در بازار کتاب هست و باید بیشتر وقت گذاشت و استفاده کرد.

پ.ن: دلم برای اینجا تنگ شده بود.

نمایشگاه کتاب و شهر انسان محور

بعد از دوسال دوباره رفتم نمایشگاه کتاب. من تا به حال شهرآفتاب نرفته ام. تصور مسافتی که باید بروم و بعد با وجود خستگی راه رفتن زیاد در نمایشگاه و یک عالمه خرید در دستم همه راه را برگردم باعث شده فکر شهرآفتاب را از سرم بیرون کنم. 
من یک «نمایشگاه کتاب برو»ی قهارم، دلیلش هم مامان وبابا بودند که هر سال ما را می بردند نمایشگاه کتاب. آن وقت ها نمایشگاه توی نمایشگاه بین المللی برگزار می شد، همان که سمت اتوبان چمران و خیابان سئول است. انقدر این اتفاق در زندگی من مهم و موثر بود که بزرگ هم که شدم این سنت را خودم ادامه دادم و برایم یک تفریح کامل است. 
آن وقت ها بعد خریدن کتاب ها می رفتیم توی چمن ها نمایشگاه ولو می شدیم و با کتاب های جدید خوش وبش می کردیم و چقدر لذت بخش بود و هنوز آن خوشحالی با من مانده. دیدن مردم که کتاب می خرند، حرف می زنند و ساندویچ می خورند. جمع شدن اینهمه آدم برای کتاب در یک جا، همه اش برای من خیلی قشنگ است.
نمایشگاه کتاب را از نمایشگاه بین المللی به مصلی منتقل کردند به «بهانه ی» ترافیک. می گویم بهانه چون حتما خبر دارید که بعد از آن آنجا تبدیل شد به یکی از مکان های برگزار کننده کنسرت. باز هم شاید خبر داشته باشید که سرِ زمین آن نمایشگاه بین خیلی ها دعواست که یکیشان هم صداوسیماست. به نظر می رسد انتقال یک اتفاق پرسر و صدا و مردمی از آنجا، یک دلیل مهمش این بود که راحتتر بشود برای آن زمین را نقشه کشید، و همین هم شد که در اواخر زمان احمدی نژاد جناب رییس جمهور زمین نمایشگاه را «بخشید» به صدا و سیما. البته در دولت بعد آن زمین پس گرفته شد ولی یکی از درهای نمایشگاه به تصاحب صدا و سیما درآمد. 
یک مساله دیگر هم بحث پولی است که در این میان به جیب شهرداری نمی رفت و می رفت توی جیب شرکت نمایشگاه ها و سازمان توسعه تجارت و شاید دلیل خوبی بود که شهردار وقت فکر کند چرا یک زمین نمایشگاهی نداشته باشیم؟  برگزاری نمایشگاه از فروش غرفه تا چاپ و نصب بیلبورد و فروش غذا و سیستم صدا و خبر کردن رسانه ها و عکس و تصویر و حمل و نقل و خیلی چیزهای دیگر همه اش یعنی پولی که در این میان رد و بدل می شود و شاید اینطور شد که شهرآفتاب به وجود آمد و البته شاید هم واقعا به دلیل ترافیک بود.
اما آیا انتقال یکی از مردمی ترین نمایشگاه های تمام سال های ایران به یکی از دوردست ترین نقاط شهر (یا بیرون شهر) کار درستی است و آیا واقعا معضل ترافیک با بیرون بردن مردم از شهر حل می شود؟ سوال اصلی این است که شهر متعلق به کیست؟ و چرا تهران شهری است که حتما باید در آن ماشین داشت تا راحت زندگی کرد؟ چرا به جای این سیاست های مقطعی یک فکر اساسی برای تغییر کل سیستم حمل و نقل شهر نمی شود؟ چرا مدام عابرپیاده را باید به زیر زمین یا روی هوا یا بیرون شهر بفرستیم تا سواره ها راحتتر تردد کنند و با این وضع چه کسی ترغیب می شود که به جای ماشین از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کند؟ و اصلا چرا باید ترغیب شود وقتی تمام شهر را بر اساس ماشین ها ساخته ایم نه آدم ها و حتا رویدادهای شهر را خارج از شهر برگزار می کنیم تا تردد ماشین ها مختل نشود.
تجربه در دنیا نشان می دهد که عریض تر کردن اتوبان ها فقط ماشین های بیشتری را داخل آنها می کشاند و چیزی که این شهر نیاز دارد یک «بینش» است. بینشی که «انسان محور» باشد و نه «ماشین محور».

ما مردمان ننویس!

دارم روی  مطلبی درباره خراسان جنوبی و کرمان کار می کنم و برایم عجیب است که با اینهمه کتاب که هر سال منتشر می شود و اینهمه پایان نامه و مقاله، روی بعضی مناطق این دو استان (به خصوص کرمان) چقدر کم کار شده یا اصلا کار نشده است. خیلی از مطالب هم متعلق به سفرنامه های مسافران خارجی یا برخی از افراد در دوره قاجار است که نور به قبرشان ببارد. 

این فرهنگ مکتوب کردنِ تجربیات و از جمله سفرها، کیمیایی است که ما کمتر از آن بهره برده ایم و به نظرم هر کداممان هر جا هستیم و هر کار می کنیم یا از هر شهر و دیاری آمده ایم بهتر است شروع کنیم به مکتوب کردن هر آنچه تا کنون زندگیش کرده ایم. شاید به نظر نیاید ولی همین سال 1397 هم بعدها جز تاریخ می شود و یک نفر مثل من که دارد تحقیق می کند ممکن است به اتفاقات این روزها نیاز پیدا کند. هر چه به سمت شهرهای کوچکتر و روستاها می رویم این نیاز جدی تر می شود. آداب و رسوم، قصه ها، معماری، خوراک، پوشاک، همه چیز، همه چیز مهم است. جالب و البته تاسف آور است که برای پیدا کردن غذاهای محلی استان ها فهمیدم کتاب های خیلی خیلی کمی در این زمینه داریم. درباره پوشاک هم همین طور. برای کشوری با اینهمه تنوع غذایی و فرهنگی و قومیتی آنهم در قرن 21 به نظرم این دست کمی از فاجعه ندارد. 

پ.ن: یک مشکل دیگر هم به نظرم دسترسی به پایان نامه هاست. باید پایان نامه ها قابل خریداری باشند و بتوان از آنها استفاده کرد. چقدر پایان نامه خوب که متاسفانه دسترسی به آنها بسیار سخت یا شاید غیرممکن است.

نامه هایی از قهستان

امروز بعدازظهر با یک ایرانی که در شهر قاین مقامی دارد ملاقات کردم... تمام بیانات او در دو مطلب خلاصه می شد: «ما ایرانی ها مردم بدبختی هستیم که لیاقت تمدن را نداریم  و برای بندگی ساخته شده ایم» و دیگر این که «انگلیس و روس صرفا برای حفظ منابع خود در ایران هستند. آنها اجازه نخواهند داد که هیچ ملت دیگری به ما کمک کند و منافع تجاری آنها صرفا بهانه هایی است که برای تجاوزات سیاسی از آن استفاده می کنند».

جوانان ایرانی این روزها همیشه بر ناکامی های خود به عنوان یک نژاد افسوس می خورند، خودکم بینی ملی حاصل تمام گفته های آنهاست و چه بسا اوقات عزیز آنها که در انتقاد مخرب از شیوه های علمی رهبرانشان به هدر می رود، ولی البته حاضر نیستند به اعمال خود توجه کنند و از آن انتقاد نمایند.

از کتاب  نامه هایی از قهستان، نوشته اف. هیل

ترجمه

این سیستم ترجمه کتاب ها واقعا  یک مشکل است و نمی دانم کجا باید این مشکل را حل کند. رفتم کتابی از فردریک بکمن بخرم. سه ناشر چاپش کرده اند با سه عنوان: من دوستت داشتم، من دوستت دارم، معامله زندگی! این آخری که شاهکار ترجمه است احتمالا.

مردی به نام اُوه

توی این روزهای حال خراب کن می خواهم یک کتاب حال خوب کن بهتان معرفی کنم. البته انقدر در این مدت محبوب شده که شاید هم خوانده باشیدش. بله، «مردی به نام اُوه». این کتاب درباره مردی است به نام اُوه که فکر می کنم حداقل این طرف ها نسل آدم هایی شبیه او در حال منقرض شدن است. 

کتاب غم و شادی را باهم در شما ایجاد می کند و ممکن است وسط غم ناگهان شروع کنید به خندیدن. این کتاب را دوستی به من معرفی کرد که زمانی که با مترو اینور و آنور می رود با موبایلش و از طریق فیدیبو کتاب می خواند و من بعد خواندن این کتاب ازش پرسیدم واقعن چطور ممکن است این کتاب را بدون اینکه دیگران فکر کنند آدم دیوانه است توی مترو خواند؟ چون من با کتاب خندیدم و گریه کردم. 
یکی دیگر از جذابیت های کتاب برای ما ایرانی ها، شخصیت ایرانی کتاب است. زنی به نام پروانه که شخصیت جالبی هم دارد. اگر بروید و درباره فردریک بکمن نویسنده کتاب بخوانید می فهمید که او یک نویسنده سوئدی است که همسری ایرانی دارد و جالب است که در مصاحبه ای وقتی ازش می پرسند روشش برای نوشتن چیست پاسخ می دهد که وقتی کمی از رمانش پیش می رود آن را به دست همسرش می دهد تا بخواند و منتظر می ماند تا ببیند کجاهای متن همسرش بلند شروع می کند به خندیدن و بعد به همان سبک ادامه می دهد. از کتاب «مردی به نام اُوه» هم می توان فهمید که نویسنده احتمالن آدمی است که به عشق اهمیت می دهد و برای زن ها احترام زیادی قائل است.
کتاب با دو ترجمه (شاید هم بیشتر!) در بازار کتاب هست که من ترجمه فرناز تیمورازف از نشر نون را خواندم و راضی بودم. این سیستمی که تازگی باب شده و یک کتاب پرفروش با چند ترجمه از ناشرهای مختلف بیرون می آید به نظر خیلی جالب نیست. البته شاید بتوانیم ترجمه بهتر را انتخاب کنیم ولی خیلی هم مطمئن نیستم. فکر می کنم هر سال انقدر کتاب منتشر می شود که جا برای مترجم ها تنگ نباشد، منتها همه حوصله جستجو و انتخاب کتاب خوب را ندارند.

از روی این کتاب فیلمی هم ساخته شده که رقیب فیلم فروشنده اصغر فرهادی در اسکار بود.

خلاصه اگر می خواهید یک کتاب لطیف و حال خوب کن بخوانید این پیشنهاد من است. 

قسمتی از کتاب:

سونیا همیشه می گفت دوست داشتن یک نفر مثه این می مونه که آدم به یه خونه اسباب کشی کنه. اولش آدم عاشق همه چیزهای جدید می شه، هر روز صبح از چیزهای جدیدی شگفت زده می شه  که یکهو مال خودش شده اند و مدام می ترسه یکی بیاد توی خونه و بهش بگه که یه  اشتباه بزرگ کرده و اصلاً نمی تونسته پیش بینی کنه که یه روز خونه به این قشنگی داشته باشه، ولی بعد از چند سال نمای خونه خراب می شه، چوب هاش در هر گوشه و کناری ترک می خورن و آدم کم کم عاشق خرابی های خونه می شه. آدم از همه سوراخ سنبه ها و چم و خم هایش خبر داره. آدم می دونه وقتی هوا سرد می شه، باید چی کار کنه که کلید توی قفل گیر نکنه ، کدوم قطعه کف پوش تاب می خوره وقتی آدم پا رویشان می گذاره و چه جوری باید در کمدهای لباس را باز کنه که صدا نده و همه اینا رازهای کوچکی هستن که دقیقاً باعث می شن حس کنی توی خونه خودت هستی.

کتاب مردی به نام اُوه، نوشته فردریک بکمن، ترجمه فرناز تیمورازف، نشر نون

لینک های مرتبط: 

کتاب در شهرکتاب آنلاین

کتاب در طاقچه 

ایبنا: کتاب مردی به نام اُوه چگونه جهانی شد

مصاحبه با فردریک بکمن درباره مردی به نام اُوه

انسان در جستجوی خویشتن

بیشتر پدران و مادران، به زبان، اصرار می کنند که دلشان می خواهد فرزندشان از استعداد بالقوه ای که دارد بهره مند شود ولی عملا طوری رفتار می کنند که گویی موفقیت و خوشبختی فرزندشان جز با پیروی از نظر و خواست آنان میسر نیست. از این وضع چه نتیجه ای می توان گرفت جز اینکه روحا و ناخودآگاه سخت وابسته، چسبیده و آویزان به فرزند خود می باشند و حرفی که می زنند با آنچه در دل دارند یکی نیست. تصور آزاد بار آمدن فرزند، چه دختر چه پسر، در دل پدر و مادر اضطرابی عمیق ایجاد می کند زیرا به وجود توانایی های ذاتی و طبیعی در فرزندشان اعتماد و اطمینان ندارند (شاید هم به این دلیل که به خود و توانایی های خود اعتماد ندارند) در مورد جامعه نیز وضع به همین منوال است زیرا چنان که شواهد تاریخی نشان داده است طبقات حاکم برای حفظ مقام و موقعیت خود از شکستن و خرد کردن میل و اراده مردم هیچ ابا نداشته و خودداری نکرده اند.
وقتی فرزند با تلقینات پدر و مادر معتقد شده باشد که اگر به نظر و خواست آنان تن ندهد گناه کرده است مساله جدی تر و پیچیده تر می شود. او در کوشش برای رها سازی خود از قید و بند خواست پدر و مادر سخت دچار اضطراب و احساس گناه می شود و غالباً در چنین حالی خواب هایی می بیند که هم گناهکار است و هم گناهکار نیست.
از کتاب انسان در جستجوی خویشتن، نوشته رولو می، ترجمه سید مهدی ثریا، نشر دانژه

ایران عصر صفوی

کتابی که به تازگی خوانده ام ایران در عصر صفوی است. کتاب را راجر سیوری ایرانشناس و متخصص عصر صفوی که بازنشسته دانشگاه تورنتوست، نوشته است و حدود 260 صفحه است. 
کتاب از نظر من خوشخوان و لذتبخش بود و در طول خواندن کتاب چندباری گفتم «مثل حالا»! خوب این خوبی ها و بدی هایی دارد که باید کتاب را بخوانید تا بفهمید. اما واقعا خواندن درباره دوره ای که بسیاری امروز به آن مباهات می کنند و هنوز آثار ارزنده ای از آن در ایران و به خصوص اصفهان باقی مانده است جالب است. با خواندن درباره آن دوران ممکن است بتوان ریشه نظم و ترتیب امروز شهر اصفهان را درک کرد که شاید همان شالوده ای باشد که شاه عباس اول برای آن ریخت یا شاید این فکر به ذهن خطور کند که ارتباطی میان محاصره طولانی و دردناک شهر اصفهان به وسیله محمود افغان و شهرت امروزی مردم آن شهر به مقتصد و بسته بودن وجود دارد.  
من اما هنوز بی اندازه درگیر شخصیت شاه سلطان حسینم. این شخصیت را نمی فهمم و فکر می کنم کتاب هم به اندازه کافی به آن نپرداخته است. امیدوارم این معما برایم حل شود.

حتی در زمان صفویه هم جریان زاینده رود کفاف احتیاجات پایتخت جدید را نمی داد و شاه عباس کوشید بخشی از آب رودخانه کوهرنگ را برای افزایش جریان زاینده رود منحرف سازد. این کار مستلزم شکافتن دیواره کوهستانی میان سرچشمه این دو رودخانه بود که از دو سوی متقابل آب پخشان زاگرس یکی از مرتفع ترین نقاط این رشته کوه نزدیک زردکوه سرچشمه می گیرند. این نقشه بزرگ ابتدا به فکر شاه طهماسب رسید، عباس اول آن را آغاز کرد و نتیجه اش عباس دوم آن را ادامه داد و در 1935م./ 1332 ش. توسط سن الکساندر گیب و همکارانش به پایان رسید. آنها متوجه شدند که خط سیر خندقی که مهندسین شاه عباس حفر کرده اند با مسیر صحیح فاصله اندکی دارد*. /ص 156

بسیاری از مسافران اروپایی میزان امنیت شاهراه های ایران [در زمان شاه عباس اول] را در مقایسه با عثمانی خوب دانسته اند. به عنوان مثال تاورنیه بر این امر تاکید می ورزد که بعد از ایروان، «جدا شدن از کاروان یا حتی سفر کردن کاملا بی خطر» بود. کاروان تونو بعد از رسیدن به ایران نگهبان شبانه نمی گذاشت. دیگران رفتار راهداران ایرانی را با رفتار همکارانشان در سایر کشورها مقایسه کرده اند: اولیاریوس از تفاوت بین خشونت و بی تربیتی روس ها و ادب و تربیت ایرانیان تحت تاثیر قرار گرفته و فرایر از تفاوت میان ظاهر و رفتار هندیان یا ایرانیان شگفت زده شده است. راهداران «دستور داشتند هر کسی را که تنها و از جاده های پرت سفر می کند و برای آنها کاملا ناشناخته است متوقف سازند زیرا امکان داشت به جرم دزدی تحت تعقیب باشد». سایر مسافرین از پیدا شدن  سریع اثاثه شان که به سرقت رفته بود سخن رانده اند. /ص 190

از کتاب ایران عصر صفوی، نوشته راجر سیوری، ترجمه کامبیز عزیزی، نشر مرکز

* این مطلب آدم را به فکر می اندازد که از زمان شاه طهماسب تاکنون راه بهتری غیر از تونل آب نداشته ایم؟

نسلی به دنبال جواب پرسش هایش

امشب فیلم ماجرای نیمروز را دیدم. فیلم احتمالا برای آنها که آن سال ها را دیده اند و آنهایی که ندیده اند جلوه متفاوتی خواهد داشت. گرچه آنقدر گریم ها و طراحی صحنه و لباس خوبست که آنها را که دیده اند به تمجید وا خواهد داشت و برای آنها که ندیده اند فرصتی فراهم می آورد برای دیدن. 
نمی دانم واقعن علاقه به تصویر کشیدن ماجراهای مجاهدین خلق بیشتر شده یا فضای بازتر این مجال را فراهم کرده است. تاریخ انتشار کتاب گود سال 1393 است. من خبر ندارم که در ارشاد مانده بوده یا نه. فیلم سیانور  در سال 1394 و ماجرای نیمروز در 1395 ساخته شده اند. همه این محصولات که به تاریخ معاصر نگاه کرده اند حالم را خوب می کنند، من را وادار به جستجو می کنند و باعث می شوند در اینترنت به دنبال اسامی و مهم تر از آن واقعیت بگردم و البته احساس حماقت نکنم. حتما کتاب ها و فیلم های دیگری هم هست که من از آنها بی خبرم ولی حداقل در این سه مورد به نظرم نتیجه ی کار بسیار خوب بوده است. حیف است اسم فیلم خوب ایستاده در غبار را نبرم که درباره مجاهدین نیست ولی مستندواره ای  جالب درباره یکی از فرماندهان جنگ است.
جالبتر اینکه برخی از دست اندر کاران اصلی این محصولات در نیمه ی آخر دهه پنجاه و نیمه اول دهه شصت متولد شده اند. برای مثال مهدی افشار نیک نویسنده رمان گود متولد 1355، محمد حسین مهدویان کارگردان ماجرای نیمروز متولد  1360،بهروز شعیبی کارگردان فیلم سیانور متولد 1358 و  سید محمود رضوی تهیه کننده سیانور و ماجرای نیمروز متولد سال 1359 هستند. به نظر می رسد نسلی که آن روزها به دنیا آمده خیلی کنجکاو است که از حقیقت آن سال ها سر در بیاورد. 
دلیلش را شاید بشود حدس زد. نسلی که تا حدی برخی از فضاهای آن دوران را در بچگی تجربه کرده یا از طریق پدر و مادر و دایی و خاله و اقوام دیگر درگیر بعضی اتفاقات آن دوران شده، پدر و مادرش همان هایی بودند که انقلاب کردند یا با آن مخالف بودند، جنگ را تجربه کردند و حتا در آن کشته شدند یا کشته دادند یا به طیف های مختلف سیاسی آن زمان وابستگی هایی داشتند. اما هیچوقت  نخواستند یا نتوانستند برای کودکانشان بسیاری از مسائل آن دوران و تناقض های موجود در آن را توضیح بدهند یا شاید هم توضیحی نداشتند. همه اینها گیجی و سردرگمی را در بچه های این نسل پدید آورد و مدارس هم به جای کمک به حل و توضیح مسائل در کتاب های تاریخ خود بیشتر به این سردرگمی با نگاه تک بعدی دامن زد. در نتیجه آنها امروز به دنبال یافتن پاسخ ها و همین طور ارائه خوانش خودشان از اتفاقاتی هستند که همیشه یک سویه و مغرضانه یا بدون توضیح کافی بهشان نمایش داده شده بود. اقبال عمومی به سمت این فیلم ها و کتاب ها هم شاید نشانه همین کنجکاوی در نسلی باشد که دوست دارد واقعیت ها را بداند بدون اینکه شعورش را دست کم گرفته باشند. 
امیدوارم این روند ادامه داشته باشد، مطمئنن دیدن و شنیدن نگاه های مختلف، تحمل ها را بالا خواهد برد و شکیبایی را بیشتر خواهد کرد و اینها یعنی حرکت به سمت صلح بیشتر بین مردمانی با عقاید مختلف.

رنج و التیام در سوگواری

اولین بار که کسی از نزدیکانم مرد چهارساله بودم. مادربزرگم مرده بود. خاطرات محوی از آن زمان دارم و یادم نمی آید غمگین بوده باشم. شاید کودک در آن سن درک نکند که مرگ چیست. بزرگتر که شدم فهمیدم مادربزرگم حدود پنجاه سال داشت که مرد و سکته قلبی کرده بود و سیگار می کشید. 

این روزها کتابی را تمام کرده ام که مرا یاد مرگ های مختلفی که در این سال ها دیده و شنیده ام می اندازد. مرگ واقعیت انکار نشدنی زندگی است و به قول مامان تنها چیزی است که چاره ندارد. 

 انگیزه ام از خریدن و خواندن این کتاب کمک به دوستی بود که تازگی ها همسرش را خیلی ناگهانی از دست داد. با جستجوهایم در نت به این کتاب رسیدم و خواندمش تا مطمئن شوم می تواند کمک کند. کتاب خطاب به مشاوران و روانشناسان نوشته شده اما برای هر کسی قابل فهم و خواندن است. کتاب به احساسات فردی که به سوگ نشسته می پردازد و رفتارهای عادی یا نیازمند درمان را معرفی می کند. همینطور برای کسانی که می خواهند به کسی که در سوگ است کمک کنند هم بسیار مفید است و بسیاری از رفتارها و حرف هایی که ما به اشتباه به سوگواران می زنیم را در خود آورده است. فکر می کنم این کتاب را همه باید بخوانیم چون دیر یا زود به آن نیاز پیدا خواهیم کرد. 

 

بخش هایی از کتاب:

مردم از هزاران سال پیش از ظهور متخصص بهداشت روانی سوگواری می کرده اند. با وجود این، به تجربه و به واقع می بینیم مردم برای کمک گرفتن در مقابله با ماتم هایشان به سراغ ما می آیند. این تا حدی شاید به سبب دین زدایی در عصر ما باشد. پیشتر مردم در وقت مصیبت از رهبران مذهبی یاری می طلبیدند، اما حالا چون بسیاری از آدم ها به سازمان های مذهبی رسمی تعلق ندارند به سراغ دست اند کاران بهداشت روانی می روند.  در گذشته اعضای خانواده گسترده به یکدیگر نزدیک بودند و محله دارای پیوندی انسجام بخش بود که افراد را در مقابله با ضایعه یاری می داد. اما اکنون شاید دیگر آن نوع جامعه وجود نداشته باشد تا از نزدیک از فرد حمایت کند، خانواده گسترده هم به اندازه گذشته متداول نیست.

 

ماتم را به بیماری بدنی تشبیه کرده اند. در عهد عتیق، اشعیای نبی گوشزد می کند که دلشکستگان را التیام دهید، چنان که گویی ماتم شدید می تواند به قلب آدمی صدمه بزند. هم داغ و هم بیماری بدنی برای التیام یافتن نیاز به زمان دارند و در واقع هر دوی آنها دارای جنبه های عاطفی و جسمی اند.

 

شعارهای کلیشه ای حرف هایی است که دوستان خوش نیت و گاه مشاوران تحویل شخص می دهند. حرف های کلیشه ای غالباً کمکی به کسی نمی کند. بسیاری از زنانی که من روی آنها مطالعه کرده ام می گفتند «وقتی کسی پیشم می آمد و می گفت «می دانم چه احساسی داری» دلم می خواست سرش داد بزنم «تو نمی دانی من چه احساسی دارم و شاید هم هیچ وقت ندانی، چون هیچوقت شوهرت را از دست نداده ای». اظهارنظرهایی از قبیل «بارک الله، شجاع باش»، «زندگی برای زنده هاست»، «این هم زود تمام می شود»، «خوب تحمل می کنی»، «سر یک سال تمام می شود»، «درست می شود»، «خودت را از تک وتا نینداز» به طور کلی هیچ کمکی به مصیبت دیده نمی کند. حتی گفتن اینکه «متاسفم» می تواند نقطه اختتامی باشد برای خودداری از ادامه بحث. کسانی وقتی می خواهند حال کسی را بهتر کنند شروع می کنند به وراجی های پرلفت و لعاب درباره ضایعه ها و فاجعه هایی که در زندگی خودشان اتفاق افتاده است، شاید بی توجه به این نکته که مقایسه کردن مصایب کار مفیدی نیست. آدم های دردمند ما را مستاصل می کنند. این استیصال را می توان با جمله ساده ای مانند «نمی دانم چه بگویم» اذعان کرد.

 

رنج و التیام در سوگواری و داغدیدگی، نوشته ج. ویلیام وردن، ترجمه محمد قائد، نشر طرح نو